بررسی بیماریزایی جدایه های فوزاریوم جداسازی شده از گرامینه های وحشی بر روی ارقام حساس گندم و جو

غلات از جمله گندم و جو، گیاهانی از خانواده گندمیان بوده و جزء گیاهان علفی تک لپه ای هستند و دانه های آنها مصرف خوراکی دارد. هزاران سال است که این گونه های گیاهی در تامین غذای بشر نقش حیاتی ایفا می کنند. متاسفانه بیماری های غلات هر ساله باعث از دست رفتن بیش از10% این محصولات می شوند که در این میان، پاتوژن های قارچی نقش مهمی دارند، از میان پاتوژن های قارچی، گونه f. graminearum با مرحله ی جنسی gibberella zeae از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و بیماری بلایت فوزاریومی سنبله( fusarium head blight= fhb) از جمله مهم ترین بیماری های قارچی به خصوص در گندم و جو در سراسر دنیا محسوب می گردد. این بیماری در ایران نیز از سالها پیش وجود داشته و تقریبا از تمام نقاط کشت گزارش شده است. گسترش سریع و ناگهانی بیماری fhb گندم و جو در طول دهه اخیر و آلودگی دانه ها به علت تولید مایکوتوکسین باعث شده این بیماری اهمیت بیشتری پیدا کند. از مهم ترین روش های کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم، تناوب، تیمار دانه ها و کنترل علف های هرز می باشد. از آنجاییکه علف های هرز بخصوص علف های هرز گرامینه نقش مهمی در بقای عامل بیماری fhb دارند. در این تحقیق، مطالعه بر روی بیماریزایی جدایه های جداسازی شده از گرامینه های وحشی بر روی ارقام حساس گندم و جو انجام گرفت. 11 جدایه از 4 گونه مختلف فوزاریوم شامل: f.graminearum، f.avenaceum، f.incarnatum و f.equesite در آزمون تست بیماریزایی و تعیین شدت بیماری مورد استفاده قرار گرفتند. از رقم فلات به عنوان حساس ترین رقم گندم و از رقم زر به عنوان حساس ترین رقم جو استفاده شد. تعیین شدت بیماریزایی با در نظر گرفتن تعداد سنبلچه های آلوده در هر سنبله انجام گرفت. نتایج بررسی های گلخانه ای نشان داد که جدایه یt_3 که از روی گندم و w_77 که از گرامینه وحشی جداسازی شدند، به عنوان بیماریزاترین جدایه ها از گونه f.graminearum بوده و جدایه z_7 نیز از گونه f.graminearum به عنوان جدایه ای با کم ترین بیماریزایی شناخته شد. هم چنین در بررسی های انجام شده نشان داده شد که رقم حساس جو (زر) در مقایسه با رقم حساس گندم (فلات) در مقابل انواع جدایه های فوزاریوم حساس تر بوده و علایم بیشتر و شدت بیماری بیشتری نشان داد. در بررسی کنترل بیولوژیک دو جدایه t_3 و w_77 با دو عامل مخمری candida membranifaciense و باکتریایی pseudomonas fluorscens(chao) ، زمانی که عامل مخمری 24 ساعت قبل از تیمار با عامل بیماریزا مورد استفاده قرار می گیرد بیشترین میزان کنترل و گونه باکتریایی زمانی که 24 ساعت بعد و یا همزمان با مایه زنی بیمارگر استفاده می شود بیشترین میزان کنترل را نشان می دهد.